Дар бораи рад намудани огози мурофиаи судии конститутсиони оид ба дархости Бекеева И.

Т А Ъ И Н О Т И
СУДИ КОНСТИТУТСИОНИИ
ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

дар бораи рад намудани оғози мурофиаи судии конститутсионӣ оид ба дархости шаҳрванд Бекеева И. «Дар бораи муайян намудани мувофиқати қисми 1 моддаи 323 Кодекси гражданӣ ва банди 13 қарори Пленуми Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16 декабри соли 2004, №11 «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шартномаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (квартира)» ба моддаҳои 22 ва 32 Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон»

ш. Душанбе 31 марти соли 2015

Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳайати раиси­ку­нанда Раиси Суди конститутсионӣ Маҳмудзода М.А., судя-котиб Карим­зода К.М., судяҳо: Абдуллоев А.А., Абдуллоев Л.И., Гулзорова М.М. ва Зоиров Ш.Ю.,

бо иштироки котиби маҷлиси судӣ – Ғаниев Ҷ.,

дар маҷлиси судии Суди конститутсионӣ гузориши судя-котиб Ка­римзода К.М-ро оид ба дархости шаҳрванд Бекеева И. «Дар бораи муайян намудани мувофиқати қисми 1 моддаи 323 Кодекси гражданӣ ва банди 13 қарори Пленуми Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16 декабри соли 2004, №11 «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонун­гузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шартномаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (квартира)» ба моддаҳои 22 ва 32 Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷум­ҳурии Тоҷикистон» шунида,

м у а й я н к а р д:

Шаҳрванд Бекеева И. бо дархост ба Суди конститутсионии Ҷум­ҳу­рии Тоҷикистон муроҷиат на­му­да, дар он қайд менамояд, ки ў соли 2009 бо мақсади барпо намудани тўйи хонадоршавии фарзандаш аз шаҳрванд Ка­заков А. ба маблағи 9 000 доллари ИМА қарз гирифта, онро бояд дар муддати як сол бо назардошти фоизҳояш ба миқдори 10 000 доллари ИМА барме­гардонд.

Номбурда ба сифати таъмини иҷрои ўҳдадориҳои қарзӣ манзили исти­қо­матиашро ба гарав гузошт, ки ин манзил дар шаҳри Душанбе кўчаи Гипрозем 30/4, ҳуҷраи 91 воқеъ буда, ба ў дар асоси манзилномаи №016655 оид ба ҳуқуқи гирифтани манзил тааллуқ дошт.

Тибқи маслиҳати пешакӣ, ў бо ҳамроҳии Казаков А. барои ба рас­мият даро­­вардани шартномаи қарз ба идораи нота­риалии давлатии ноҳияи Сино муро­ҷиат намуданд. Дар он ҷо шаҳрванд Казаков А. бо роҳи тақал­лубкорӣ, бо суиистифода аз вазъи саломатии ў шартномаи хариду фурўши манзили исти­қоматиро ба расмият дароварда, соҳибмулки ман­зили исти­қоматии ба гарав гузошташуда гардид.

Баъдан, шаҳрванд Казаков А. манзили истиқоматии бо роҳи сох­та­кории ҳуҷҷатҳо ба тасарруфи худ даровардаро ба шаҳрванд Шарипов Х. ва охирон бошад онро ба дигарон мефурушад.

Муроҷиаткунанда қайд менамояд, ки аз ин амали Казаков А. вақте огоҳ гардид, ки соҳиб­­мулкони нав аз ў холӣ кардани манзили исти­қо­матиашро талаб намуданд.

Бинобар ин, ў бо ариза ба Суди ноҳияи Синои шаҳри Ду­шанбе муро­ҷиат намуд, ки суди мазкур бо ҳалномаи худ аз 8 майи соли 2012 даъвояшро қисман қонеъ намуда, тамоми шартномаи қарз ва хариду фурўши манзили истиқоматиро бинобар сабаби беэътибор дониста ­шуданашон бекор намуд.

Ҳамзамон, даъвои мутақобилаи ҳамҷавобгар Абдуллоева Х.-ро, ки харидори охирони манзили истиқоматии баҳсӣ мебо­шад, қонеъ намуда, ўро бо дастрасии банди 13 қарори моддаи 13 Пленуми Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шартномаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (ква­ртира)» бадасторандаи бовиҷдон ва соҳиб­мулки манзили исти­қоматии баҳсӣ эътироф намуд.

Баъдан, шикоятҳои кассатсионии Бекеева И. бо қарори Суди шаҳри Душанбе аз 7 августи соли 2012 беқаноат ва ҳал­номаи суди ноҳияи Сино бе­тағйир гузошта шуда, Суди Олии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон низ муроҷиати ўро бо таъиноти худ аз 12 июли соли 2013 бинобар беасос бу­данаш рад кард.

Муроҷиаткунанда барои асоснок кардани мавқеи худ оид ба ҳифзи ҳуқуқҳои конститутсионии худ ба манзил ва молу мулк, ба мод­даҳои 22 ва 32 Конс­ти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷум­ҳурии Тоҷи­кис­тон, мод­даҳои 12 ва 17 Эъломияи умумии ҳу­қуқи башар, қисми 1 моддаи 11 Пай­мони бай­налхалқӣ оид ба ҳуқуқҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ истинод оварда, муроҷиати худро бо онҳо асоснок менамояд.

Муроҷиаткунанда қайд менамояд, ки ў бо санадҳои судӣ розӣ буда наметавонад, зеро суди ноҳияи Синои шаҳри Душанбе бо ҳалномаи худ аз 8 майи соли 2012 тамоми санадҳои ҳуқуқмуайянкунандаро нисбати ҷавоб­гарон бекор намуда, харидори охирин Абудллоева Х.-ро бидуни ягон асос соҳибмулки манзили истиқоматии баҳсӣ эътироф намуд. Ин амали суд хилофи муқаррароти қисми 2 моддаи 242 Кодекси гражданӣ буда, ҳуқуқҳои ўро ба манзил ва молу мулк, ки моддаҳои 22 ва 32 Конститутсияи (Сар­қонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон, моддаҳои 12 ва 17 Эъломияи умумии ҳуқуқи башар, моддаи 11 Паймони байналхалқӣ оид ба ҳуқуқҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ пешбинӣ кардаанд, поймол менамояд.

Вобаста ба ин, ў то ба имрўз аз манзили худ маҳрум буда, наме­та­вонад ҳуқуқҳои конститутсионии худро нисбати моликият, яъне манзили исти­қоматии баҳсиаш амалӣ намояд.

Бо назардошти ин, муроҷиаткунанда аз Суди конститут­сионии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон хоҳиш намудааст, ки дар асоси дархости ў муро­фи­аи судии конститутсионӣ оғоз карда, муво­фиқати қисми 1 моддаи 323 Кодекси гражданӣ ва банди 13 қарори Пленуми Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16 де­кабри соли 2004, №11 «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шартномаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (квартира)» ба моддаҳои 22 ва 32 Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда шавад.

Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон дархости маз­курро ҳама­ҷо­ниба омўхта, қайд мена­мояд, ки шаҳрванд Бекеева И. агарчи шаклан субъекти муроҷиат ба Суди консти­тутсионӣ шуда тавонад ҳам, аммо мазмуну мундариҷаи дар­хости номбурда хусусияти баҳси гражданӣ дошта, бо таври масъалагузорӣ тобеи Суди конститутсионӣ ва мав­зўи баррасии он шуда наметавонад.

Баҳси ба Суди конститутсионӣ пешниҳоднамудаи Бекеева И. аз болои ҳалномаи суди ноҳияи Синои шаҳри Душанбе аз 8 майи соли 2012 мебошад ва чунонеки дар дархост омадааст, «ў бо санадҳои судӣ розӣ буда наметавонад, зеро суди ноҳияи Синои шаҳри Душанбе бо ҳалномаи худ аз 8 майи соли 2012 тамоми санадҳои ҳуқуқмуайянкунандаро нисбати ҷавоб­гарон бекор намуда, харидори охи­рон Абудллоева Х.-ро бидуни ягон асос соҳибмулки манзили истиқоматии баҳсӣ эътироф наму­дааст». Ин иддаои муроҷиаткунанда мавзўи баҳси судҳои уму­мӣ мебо­шад, ки тибқи тартиби муайян­намудаи қонун­гу­зории мурофиавии граж­данӣ бояд ҳаллу фасли худро пайдо на­мояд.

Дар дархост асосноккунии мавқеи муроҷиаткунанда дар хусуси номувофиқатии қисми 1 моддаи 323 Кодекси гражданӣ ва банди 13 қарори Пленуми Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16 декабри соли 2004, №11 «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шартномаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (квартира)» ба моддаҳои 22 ва 32 Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон низ дида на­ме­шавад.

Чунончи, тибқи қисми 3 моддаи 41 Қонуни конститутси­онии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Суди конститутси­онии Ҷумҳурии То­ҷи­­кистон»:

«3. Дар пешниҳод ва дархост бояд нишон дода шаванд:

…-ҳолатҳо ва далелҳои мушаххас дар хусуси ба Консти­тутсияи (Сар­қонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқат надош­тани меъёрҳои мушаххаси санади меъёрии ҳуқуқӣ, ки муро­ҷиаткунанда талаб ва далелҳои худро бо онҳо асоснок ме­кунад»…

Аз муроҷиат бармеояд, ки танҳо номи дархост шаклан ба дар­хости ба Суди консти­тутсионӣ пешниҳодшаванда мувофиқ буда, мазмуни он хусусияти баҳси конс­ти­тутсиониро надорад.

Аз ин рў, дархост аз ҷиҳати шаклу мазмун низ ба талаботи моддаи 41 Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Суди консти­­тутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мувофиқат надорад.

Дар масъалаи пешниҳоднамудаи муроҷиаткунанда ному­айяние низ дида намешавад, ки он барои оғоз намудани муро­фиаи судии конс­титут­сионӣ асос гардад, зеро тибқи қисми 2 моддаи 44 Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои баррасии парванда дар Суди конститутсионии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон ошкор гаштани номуайянӣ дар масъалаи ба Конс­ти­тут­сияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқат дош­тани қонунҳо ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии пешбина­мудаи қисми 2 моддаи номбурдаи Қонуни конститутсионӣ асос мегардад.

Ба ғайр аз ин, тибқи моддаи 42 Қонуни конститутсионии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Суди конститутсионии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон» субъектҳои муроҷиат метавонанд дар даво­ми шаш моҳ аз рўзи нисбат ба онҳо қабул карда шудани қарори дахлдор дар хусуси ба Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқат доштани қонун, дигар санади меъёрии ҳуқуқӣ ё тавзеҳоти дастурии дар он татбиқшудаи пленум­ҳои Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Суди Олии иқтисодии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон ба Суди конститутсионии Ҷумҳурии То­ҷикистон бо дархост муроҷиат намоянд.

Аммо муҳлати шашмоҳаи бо дархости асоснок ба Суди консти­тутсионӣ муроҷиат намудани субъектони муроҷиат пешбининамудаи Қо­нуни конститутсионӣ аз тарафи муроҷиат­кунанда гузаронида шудааст. То имрўз аз рўзи қабули санади охирини судӣ, ки он дар таърихи рўзи 12 июли соли 2013 аз тарафи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон интишор дода шу­дааст,зиёда аз ду сол сипарӣ гардидааст.

Бо назардошти ҳолатҳои зикргардида, Суди конститут­сионии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон оғоз намудани мурофиаи судии конститутсиониро аз рўи дархости шаҳрванд Бекеева И. «Дар бораи муайян намудани муво­фиқати қисми 1 моддаи 323 Ко­декси гражданӣ ва банди 13 қарори Пленуми Суди Олии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон аз 16 декабри соли 2004, №11 «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шартномаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (квартира)» ба моддаҳои 22 ва 32 Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷи­кистон» бинобар гузаштани муҳлати шаш­моҳаи муроҷиат кар­дан ба Суди консти­тутсионии Ҷумҳу­рии Тоҷи­кистон рад мена­мояд.

Бо назардошти ҳолатҳои зикршуда, тибқи талаботи мод­даҳои 34, 40, 41, 42, 44, 45, 55 ва 56 Қонуни конститутсионии Ҷум­ҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Суди конститутсионии Ҷум­­ҳурии Тоҷикистон» Суди консти­тутсионии Ҷумҳу­рии Тоҷи­кистон,

т а ъ и н к а р д:

1.Оғоз намудани мурофиаи судии конститутсионӣ оид ба дар­хости шаҳрванд Бекеева И. «Дар бораи муайян намудани мувофиқати қисми 1 моддаи 323 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ва банди 13 қарори Пленуми Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16 декабри соли 2004, №11 «Дар бораи таҷрибаи судии аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ ҳангоми баррасии баҳсҳо вобаста ба беэътибор донистани шарт­номаҳои хариду фурўши хонаи истиқоматӣ (квартира)» ба моддаҳои 22 ва 32 Консти­тутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон» би­но­бар гузаштани муҳлати шаш­моҳаи муроҷиат кардан ба Суди консти­тутсионии Ҷумҳу­рии Тоҷикистон, рад карда шавад.

2. Таъинот қатъӣ буда, нисбати он шикоят овардан мумкин нест.

3. Таъинот дар Ахбори Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷи­кистон нашр карда шавад.

Раиси

Суди конститутсионии

Ҷумҳурии Тоҷикистон М. Маҳмудзода

Судя-котиби

Суди конститутсионии

Ҷумҳурии Тоҷикистон К. Каримзода